Rechtsgebieden

De verdachte

De scheiding tussen criminelen en 'gewone' burgers is niet zo duidelijk als wel eens door politici of de media beweerd wordt. Feit is dat vele Nederlanders op enig moment in aanraking komen met politie en justitie, al was het maar voor snelheidsovertredingen, rijden onder invloed, baldadigheid of een uit de hand gelopen ruzie waarbij klappen zijn gevallen. De ervaring leert dat de meeste mensen die voor het eerst met politie en justitie in aanraking komen, geschokt zijn over wat de overheid met een burger kan doen. Het is dan ook niet per definitie een schande als je een strafrechtadvocaat nodig hebt en het is zeer aan te bevelen om advies te vragen aan een gespecialiseerde advocaat als u een dagvaarding of een hoge boete hebt ontvangen. Strafrechtelijke procedures kunnen erg ingewikkeld zijn, zodat er een risico is dat u niet in staat bent om alles uit uw zaak te halen wat erin zit. Een advocaat hoeft ook niet duur te zijn, omdat voor mensen met weinig inkomen gefinancierde rechtsbijstand bestaat (pro deobijstand).

Het eerste wat een verdachte kan gebeuren is vaak erg intens en traumatiserend: de aanhouding en opsluiting in een politiecel. De politie kan een burger zelfs met weinig bewijs en ook voor relatief lichte vergijpen drie dagen vasthouden. Als dit gebeurt wordt door de overheid nog de dag van de aanhouding een advocaat ingeschakeld, een zogenaamde piketadvocaat. Bijna alle advocaten die strafzaken doen, staan op een rooster van de Raad voor Rechtsbijstand en hebben eens in de paar maanden een dag piketdienst, waarop alle in een bepaalde aangehouden personen door hem bezocht worden voor de eerste bijstand als verdachte. In de drie dagen dat de politie een verdachte kan vasthouden mag hij geen contact hebben met zijn familie, zodat de advocaat de enige is die hen kan inlichten over wat er gebeurd is en wat er nog gaat gebeuren. De meeste verdachten worden binnen enkele dagen losgelaten, maar bij zwaardere vergrijpen kan de voorlopige hechtenis maanden duren.

Als een verdachte uiteindelijk daadwerkelijk wordt vervolgd en voor de rechter moet verschijnen, kan dit bij verschillende gerechten plaatsvinden:

De Kantonrechter

De kantonrechter behandelt alleen overtredingen. Dit zijn de lichte vergrijpen waarvoor een verdachte doorgaans eerst een transactievoorstel krijgt: de strafrechtelijke boete. Als de boete niet betaald wordt, volgt dagvaarding. De kantonrechter kan slechts lichte straffen opleggen en dit zijn doorgaans boetes. Hechtenis wordt bijna nooit opgelegd.

De politierechter

Misdrijven (die doorgaans zwaarder zijn dan overtredingen) komen bij de rechtbank. Als het feiten betreft waar maximaal 1 jaar gevangenisstraf geëist wordt door de officier van justitie, dan wordt de zaak behandeld door één enkele rechter: de politierechter. De meeste zaken komen voor de politierechter en deze heeft wel 20 zaken op een dag. De uitspraak ofwel het vonnis wordt doorgaans meteen op de zitting gedaan. De gang van zaken is niet zo formeel en er worden nogal eens slecht gemotiveerde vonnissen gewezen omdat het lopendebandwerk is.

De rechtbank

Voor zaken waar meer dan 1 jaar gevangenisstraf ge�ist zal worden schrijft de wet voor dat ze behandeld worden door een zogenaamde meervoudige kamer, met drie rechters. De behandeling is iets formeler en de uitspraak ofwel het vonnis, wordt meestal pas na twee weken gedaan.

Het gerechtshof

Bij het gerechtshof worden alleen zaken behandeld waarin de verdachte of de officier van justitie in hoger beroep is gegaan van een vonnis van de kantonrechter, de politierechter of de rechtbank. De zaken worden bijna altijd door drie rechters behandeld en de uitspraak ofwel het arrest wordt na twee weken gedaan.

De Hoge Raad

Als de zaak al door de lagere rechters en het gerechtshof is behandeld en afgedaan, dan kan een verdachte nog cassatie instellen tegen het vonnis of het arrest. De procedure bij de Hoge Raad is erg formeel en meestal geheel schriftelijk. Er is dus geen zitting waar de verdachte aanwezig is. Er kan in cassatie alleen geklaagd worden over juridische kwesties en de toepassing van de wet door de lagere rechters, dus niet over de beoordeling van feitelijke zaken zoals de geloofwaardigheid van getuigen.

Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM)

Bij het EHRM kan een definitief veroordeelde klagen over zijn behandeling en berechting. De mensenrechtensituatie in Nederland is altijd relatief goed geweest, dus er moet wel heel wat aan de hand zijn voordat het EHRM een klacht gegrond verklaart. Meestal wordt alleen succes geboekt al er onrechtmatige dingen zijn gebeurd zoals marteling en mishandeling, maar ook procedurele onregelmatigheden zoals het onrechtmatig gebruik van opsporingsmethoden kan tot succes leiden. De procedure is in principe ook geheel schriftelijk en duurt enkele jaren.

Indien een strafzaak alle drie de Nederlandse fases doorloopt duurt deze alles bij elkaar meestal tussen de twee en de vier jaar, maar dat kan ook veel langer zijn.

Mr. Tieman kan een verdachte bijstaan bij alle gerechten in Nederland, in elke fase van de strafzaak en ook bij het EHRM.